Öz (Saf) Şiir Anlayışı |Cumhuriyet Dönemi|

Öz şiir anlayışı her ne kadar Batı edebiyatı ve hususiyetle de Paul Valery kaynaklı olsa da Türk edebiyatı bu şiir anlayışına pek yabancı sayılmaz. Çünkü divan edebiyatı esasen saf şiir anlayışının hemen bütün özelliklerini bünyesinde barındırmaktadır. Yine Tanzimat’tan sonra başlayan ve batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı ismi ile bu dönemde Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati akımları bu anlayışa uygun eserler vermişlerdir.

Saf şiir anlayışı Fransız sembolistlerden etkilenen Ahmet Haşim ve Yahya Kemal Beyatlı gibi sanatçılarımıza karakteristik özelliğini yeniden kazanmıştır. Bu sebeple Türk edebiyatında öz şiir eyleminin gerçekte Ahmet Haşim’in “Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” adlı makalesi ile başladığı kabul edilmektedir.

Cumhuriyet döneminde de bu anlayışa bağlı kalınarak eserler veren sanatçılar vardır. Bir süre sonra serbest nazım ve toplumcu şiir ile milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir akımları ortaya çıkmıştır. Lakin 1930’lu yıllardan itibaren memleketçi edebiyata yönelik bazı tepkiler ortaya çıkmış, şiirde yeni yollar aranmaya başlanmıştır. Bu süreçte kim sanatçılar Ahmet Haşim ile başlayan ve bir ara tesirini kaybeden saf şiir anlayışına geri dönmüştür.

Saf şiir anlayışını benimseyen sanatçılar Cumhuriyet döneminde Beş Hece ile Garip akımları arasındaki nesli oluşturan Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Behçet Necatigil, Asaf Halet Çelebi, Necip Fazıl Kısakürek, Özdemir Asaf, Fazıl Hüsnü Dağlarca gibi sanatçılar saf şiir anlayışı uygun eserler kaleme almışlardır.

Yedi Meşale olarak bilinen Ziya Osman Saba, Vasfi Mahir Kocatürk, Sabri Esat Siyavuşgil, Cevdet Kudret Solok, Yaşar Nabi Nayır, Kenan Hulusi Koray, Muammer Lütfi Bahşi gibi sanatçıların da öz şiir anlayışına bağlı olduğu kabul edilmektedir.

Öz Şiir Anlayışını Benimseyen Sanatçıların Genel Nitelikleri

Şiirin asıl amacının estetik zevk vermek olduğunu savunmaları
Kendilerine özgü özel bir ince ve mecaz düzeni oluşturmaları
Sade açık ve anlaşılır bir dil kullanmaları
Her türlü eğilimin dışında kalıp kişisel şiirler yazmaya yönelmeleri
Düşsel yani hayali ve bireysel yönlerinin ağır basması
Didaktik bilgiden uzak durmaları
Anlaşılmak için değil duyulmak ve hissedilmek için şiir yazmaları
Biçim endişesini öne çıkarmaları
Gizemsellik, simgecilik, kişisellik, ruh, ölüm, masal rüya temalarını yoğunca işlemeleri
Şiirlerini zekâ ve şuurun disiplini ile bütünleştirerek yazmaları
Hece ölçüsünü kullanmaları
Serbest nazımla da şiirler yazmaları
Sembolizm akımından özellikle Baudelaire, Mellarme, Rimbaud gibi sanatçılardan etkilenmeleri