Ağrı Dağı
Büyük Ağrı Dağı olarak da bilinen Türkiye’nin en yüksek dağı
Iğdır ile Ağrı il sınırlarını kaplamaktadır.
Büyük Ağrı Dağı’nın % 65’i Iğdır’da % 35’i Ağrı il sınırında yer alır.
Ağrı Dağı iki zirve noktasından teşekkül eder. Atatürk Zirvesi 5137 metre ile Büyük Ağrı Dağı’nı, İnönü Zirvesi 3898 metre ile Küçük Ağrı Dağı’nın meydana getirir.
Stratovolkanik bir dağ özelliğindedir.
Büyük Ağrı Dağı’nın zirve noktalarında Türkiye’nin en büyük buzulları bulunur.
Ağrı Dağına ilk tırmanan dağcılar: 1829 yılında Johann Jakob ve Friedrich Wilhelm Parrot
Ağrı Dağı sadece yüksekliği ile değil, zirvesinde 10 kilometrekarelik buz takkesi bulunan Türkiye’nin tek dağı olma özelliğine sahiptir.
Ağrı Dağı’nın ismi kutsal kitaplarda da Ararat, Kuh-i Nuh ve Cebelü’l Haris olarak geçer.
Ağrı Dağı’nı efsanevi bir konum haline getiren şey ise jeolojik konumu ve Büyük Nuh Tufanından sonra Nuh’un Gemisine ev sahipliği yapmasıdır.
Eski Ahit’te Nuh’un gemisinin karaya oturduğu rivayet edilen dağ Büyük Ağrı Dağı olarak karşımıza çıkar. Fakat diğer taraftan Kuranı Kerim’de Nuh’un Gemisinin Cudi Dağı’na oturduğu ifadesi geçmektedir.
Cilo Dağı
Türkiye’nin 2. en yüksek dağı
Cilo Dağı; zirvesinde dört mevsim boyunca erimeyen kar ve buzun kütlesi bulundurur
Bu özelliğiyle tektonik bir dağdır.
Güneydoğu Toros Dağları’nın bir uzantısı biçimindedir.
Cilo Dağı Hakkâri il sınırları içerisinde konuşlanmıştır.
4135 metre yüksekliğe sahip olan Cilo Dağı Uludoruk, Suppa Durek, Köşe Direği, Kisara Dağı, Maunseli Sivrisi ve Gelyona tepesinden teşekkül eder.
Cilo Dağı 3400 metreden sonra buzullarla devam eder.
Süphan Dağı
Doğu Anadolu Bölgesi’nde Van Gölü’nün kuzeyinde yer alır.
Süphan Dağı sönmüş bir stratovolkanik dağ özelliği göstermektedir.
Patnos ve Adilcevaz ilçesi sınırlarında yükselir.
Süphan Dağı Türkiye’nin en yüksek 3. Dağı olan Süphan’ın etrafındaki volkanik düzlüklerde verimli tarım arazileri meydana gelmiştir.
Kaçkar Dağı
Doğu Karadeniz bölümünde Rize’nin 60 kilometre güneydoğusundadır.
Kaçkar Dağı 3932 metre yüksekliğindedir.
Türkiye’nin 4. en yüksek dağıdır.
Kaçkar Dağı Ermenice bir isimdir Kaçkar kelimesi Ermenicede haçlı taş manasındadır.
Kaçkar Dağı’nda 2100 metreye kadar olan bölümler ladin ve köknar ormanları kaplıdır.
2100 metreden sonra otlaklar yer alır; otlaklardan sonra daha kuzeyde ise buzullarla kaplıdır.
Erciyes Dağı
İç Anadolu Bölgesi’ndeki Kayseri ili sınırları içerisindedir.
Erciyes Dağı ovaların ortasında yükselmiş olan stratavolkanik büyük bir kütle özelliği göstermektedir.
Tarihsel bilgiler ışığındaki dağın son olarak volkan püskürmesi M.Ö. 253 yılında olmuştur.
3916 metre yüksekliği ile İç Anadolu’nun en yüksek dağıdır.
Erciyes Dağı Toros Dağları’nın kuzeydoğu uzantısı konumundaki Aladağların en yüksek noktasıdır. Alpin kuşağına içerisinde bulunur.
İç Anadolu’nun en yüksek Türkiye’nin ise 5. en yüksek dağıdır.
Erciyes Dağı’nda kış turizmi de uzun yıllardan beri yapılmaktadır.
Erciyes Dağından püsküren lavların iri parçalar şeklinde tortulaşmasıyla yeni bir tabaka oluşmuş, bu tabakalar tüf yığınlarını meydana getirmiştir.
Kayseri çevresinde bulunan taş ocakları bu tüf yığınlarının birikmesi neticesinde meydana gelmiştir.
Ürgüp Göreme çevresindeki peribacalarının oluşmasında ve özellikle krater küllerinin çevrede büyük kütleler şeklinde bulunmasına yol açmıştır. Bu sebepten Ürgüp’te, Göreme’deki rüzgârın aşındırarak meydana getirdiği peribacaları Erciyes Dağı’nın volkanik dönemde püskürmüş olduğu lav küllerinin aşındırmasıyla oluşmuştur.
Erciyes Dağı takriben 2,5 milyon yıl evvel faaliyete geçmiş, oluşan volkanik hareketlerle Ali Dağı, Yılanlı Dağı, Beş Parmak Dağı’nın oluşumları gerçekleşmiştir.
Püsküren volkanlar küçük taş parçaları ile beraber Erciyes Dağı’nın etrafında yeni tepelerin oluşmasına sebep olmuştur.
Erciyes Dağı’nın eteklerindeki göl kuruyarak bugün tamamıyla kara parçasına dönüşmüş ve Erciyes Dağı bölgenin en yüksek kara parçası halinde varlığını sürdürmektedir.
Küçük Ağrı Dağı
Ağrı Dağı’nın güneydoğusundadır.
Küçük Ağrı Dağı 3896 metre yüksekliğindedir.
Stratovolkanik bir dağdır.
Türkiye- İran sınırındadır.
Küçük Ağrı Dağı; Ağrı’nın Doğubeyazıt ilçe sınırlarında konuşlanmıştır.
Küçük Ağrı Dağı’nın bir kısmı Milli Park olarak ilan edilmiştir.
Büyük Ağrı Dağı’nın ikinci tepesi olan ve İnönü Zirvesi adı verilen yükseltidir.
Dağın güneyinde ise buz mağarası göze çarpar. Bu buz mağarası 8 metre derinlikte, 50 metre genişlikte ve 100 metre uzunluktadır.
Büyük Ağrı Dağı ile Küçük Ağrı Dağı’nın birbirine bağlayan Serdarbulak Geçidi 2700 metre yüksekliktedir.
Akarsu drenajlarıyla eteklerinde yer yer yarık noktalar oluşmuş Küçük Ağrı Dağı, yöre halkınca yayla olarak da kullanılmaktadır.
Lavlar ve tüflerin farklı zaman dilimlerinde püskürmesi ile oluşmuştur.
Küçük Ağrı Dağı Neojen Zamanda andezit bir yapı özelliği göstermiş ve Kuarternerde daha genç bir bazaltik lav akımı ve parazit kolonileri meydana gelmesine sebep olmuştur.
Önceleri İran sınırlarında yer alan Küçük Ağrı Dağı 1932 yılında imzalanan Türkiye-İran Antlaşması ile Türkiye sınırlarına girerek ülkemizin bir dağı olmuştur.
Kızılkaya Dağı
Niğde’ye, Kayseri ve Adana illeri arasında kalır.
Kızılkaya Dağı, Aladağlar Milli Parkı’nın en yüksek zirvesidir.
3767 metre yüksekliğindedir.
Toros Dağları’nın da en yüksek zirvesi olarak kabul edilmektedir.
Kızılkaya Dağı Demirkazık Zirvesinden 11 metre daha yüksek olarak ölçülmüştür.
Demirkazık Dağı
Niğde sınırları içerisindedir.
Aladağlar bölgesindedir.
3756 metre yüksekliği ile Demirkazık Dağı Aladağların en yüksek zirvelerindendir.
Kızılkaya Dağından sonra Türkiye’nin en yüksek sekizinci zirvesi olarak ölçümüştür.
Artos Dağı
Van’ın Gevaş sınırları içerisindedir.
Artos Dağı 3550 metre yüksekliğindedir.
Türkiye’nin en yüksek 9. Zirvesi olarak karşımıza çıkar.
Artos Dağı’nın diğer adı Çadır dağıdır.
Artos Dağı içerisinde birçok hayvan habitatını görmek mümkündür. Lakin son yıllarda yanlış avlanma neticesinde hayvan çeşitliliği azalmış; buna rağmen ayı, tavşan, keklik ve kurt gibi hayvanlar halen burada hayatiyetini sürdürmektedir.
Hızlı esen rüzgârlardan ötürü rüzgâr türbinleri kurmaya müsait bir dağdır.
Artos Dağı’nda aynı zamanda kurşun cevheri çıkarılmaktadır.
Munzur Dağları
Munzur Dağları’nın diğer adı Mercan Sıradağları’dır.
Munzur Dağları Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümündedir.
Toroslar’ın bir uzantısıdır.
Munzur Dağları kalkerli, dişli bir kütledir.
Tunceli ile Erzincan arasındaki platoda 130 kilometre uzunlukta Avcı dağlarına kadar uzanan bir varlık gösterir.
3300 metre yüksekliğindedir.
Munzur Dağları 5 milyon yıl yaşındadır.
Munzur Dağı zirvelerinde bulunan buzul gölleri, meşe ormanları, yabani türde çeşitli hayvanlar, sayısız bitki ve çiçek türleri, akarsular, dereler, yaylalar ve alabalık gölleri hem yöre halkı için hem turizm için cazibe merkezi olmuştur.
En yüksek noktası 3463 metre olarak ölçülen Munzur Dağları’nın zirve noktası Akbaba Tepesidir.
Munzur dağlarının doruklarında Biçare Dağı, Ziyarettepe, Kutlular, Gültepe, Haramitepe, Kuştepe ve Gediktepe ile irili ufaklı yükseltiler bulunur.
1971’de Munzur Vadisi Milli Park ilan edilmiştir.
Munzur Dağı’nı içine alan bu 42 bin hektarlık alan Yeryüzü Doğal Parkı olarak kabul edilmiştir.
Aydos Dağı
Konya’nın Halkapınar ilçesi sınırlarında konuşlanmıştır.
Aydos Dağı 3430 metre yüksekliği ile Türkiye’nin en yüksek dağlarından birisi durumundadır.
Stratovolkanik bir dağdır.
Aydos Dağı Bolkar Dağları’nın en yüksek 2. Zirvesi olarak karşımıza çıkar.
Aydos Dağı zirvesinden bakıldığında Erciyes, Medetsiz, Hasandağı ve Aladağlar net şekilde seyredilmektedir.
Medetsiz Dağı
Akdeniz Bölgesi’ndeki Mersin’in Çamlıyayla ilçesi sınırlarındadır.
Medetsiz Dağı 3525 metre yüksekliğindedir ve yükseltiyle Türkiye’nin en yüksek 12. zirvesi olarak karşımıza çıkar.
Medetsiz dağı yerli ve yabancı dağcıların ilgisini çeken bir zirvedir.
Bolkar Dağları’nın en yüksek zirvesidir.
Medetsiz tepesi haziran – temmuz aylarında dağcılar tarafından kullanılmaktadır.
Bölgelere Göre Türkiye’nin Diğer Yüksek Dağları Şunlardır:
Karadeniz Bölgesi Dağları
Yıldız Dağları, Küre Dağları, Ilgaz Dağı, Köroğlu Dağları, Canik Dağları, Giresun Dağları, Kaçkar Dağı, Mescit Dağı, Yalnızçam Dağları, Kop Dağı, Kardağı
Güneydoğu ve Akdeniz Bölgesi Dağları
Toros Dağları, Davraz Dağı, Sultan Dağları, Tahtalı Dağları, Beydağları, Geyik Dağları
Ege ve Marmara Bölgesi Dağları
Kazdağı, Yunt Dağları, Madra Dağları, Bozdağlar, Aydın Dağları, Menteşe Dağları, Türkmen Dağı, Emirdağı, Muratdağı, Akdağ, Babadağı, Honaz Dağı, Spil Dağı, Yamanlar Dağı, Uludağ, Ganos Dağı
İç Anadolu Bölgesi Dağları
Emirdağı, Elmadağ, Akdağlar, Tecer Dağları, Karacadağ, Karadağ, Hasandağı, Aladağlar, Tahtalı Dağları, Bolkar Dağları
Doğu Anadolu Bölgesi Dağları
Palandöken Dağı, Bingöl Dağları, Allahuekber Dağları, Tendürek Dağı, Nemrut Dağı