17. yüzyılın en tanınmış seyyahlarından Evliya Çelebi 50 yılın üzerinde bir süre Osmanlı topraklarında gezip gördüklerini Seyahatname adlı eserinde toplayan bir edebiyat ve bilim adamıdır.
611 yılında İstanbul’da doğan Evliya Çelebi Şehr-i İslam Hamit Medresesi’nde öğrenim görmüştür. Daha sonra Enderun Mektebinde öğrenime başlayan Evliya Çelebi sarf, nahiv, kafiye, hüsnü hat alanlarında kendisini yetiştirmiştir. Ayrıca musiki dersleri de almıştır. Kur’an, Arapça, güzel yazı, musiki, beden eğitimi ve yabancı dil derslerinde öğrenim gören Evliya Çelebi aynı zamanda Kur’an’ın tamamını bilen bir hafızdır.
Sarayda görev yapan ve devlet erkânından birisi olan Evliya Çelebi, Melek Ahmet Paşa, Defterzade Mehmet Paşa, Köse Ali Paşa, Köprülü Mehmet Paşa, Kırım Hanı ve birçok devlet adamı ile birlikte Osmanlı topraklarında ve Avrupa’da gezilere katılmış ve burada gördüğü mekânları, insanları, olayları ve izlenimleri kaleme almıştır. 1682 yılında vefat eden Evliya Çelebi’nin mezarı nerede olduğu bilinmemektedir.
Evliya Çelebi’nin Ünlü Gezi Kitabı Seyahatname
Büyük bir gezme arzusunu içinde bulunduran Evliya Çelebi 1040 yılının Muharrem ayı aşure gecesinde gördüğü bir rüya üzerine ilk gezisini İstanbul ve çevresine yapmıştır. Daha sonra Bursa ve İzmit’te gezilerde bulunmuş, yazılar yazmıştır. 17 yüzyılda yazmış olduğu Seyahatname adlı eser dünyaca bilinen ünlü bir gezi kitabı olup 10 ciltten oluşmaktadır.
Gerçekçi bir bakış açısıyla izlediği olayları sade ve duru bir dille ve zamanın anlatım diliyle halkın anlayabileceği bir şekilde kaleme almıştır. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi bugün Türk ve Osmanlı topraklarına, Avrupa şehirlerine dair tarihi bilgiler vermektedir. Avrupa ve Türk kültür tarihi açısından önemli bir yere sahiptir.
Evliya Çelebi’nin şaheseri Seyahatname; İstanbul ve çevresi, Anadolu, Kafkaslar, Girit ve Azerbaycan, Suriye, Filistin, Ermenistan ve Rumeli, Doğu Anadolu, Irak ve İran, Rusya ve Balkanlar, Macaristan, Avusturya, Kırım, Yunanistan, Mekke, Medine Mısır ve sudan bölgelerine dair çok önemli tarihi ve kültürel bilgiler içermektedir.