Eğitim, kişinin toplumsal kuralları ve düzeni kabul etmesinde önemli bir role sahiptir. Eğitim süreçlerinin amacına ulaşması için okul önemli bir kurumdur. Okulların öğrenci kapasitesi, okul kültürü ve okuldaki akran grupları öğrencilerin tutum ve davranışları üzerinde etkili olmaktadır.
Okulun içinde bulunduğu şartlar, öğrencilerin okulu sevmelerine, okula düzenli bir şekilde devam etmelerine, disiplin kurallarına riayet etmelerini ve derslerinde başarılı göstermelerine destek verecek şekilde olmalıdır. Okuldaki bu şartların bulunmayışı çocuklar üzerinde olumsuz etki göstermeye başlar ve çocukları okuldan uzaklaştırır. Okuldan uzaklaşan gençler farklı alışkanlıkları ve olumsuzluklara sürüklenir.
Okulda ve Ailede Madde Bağımlısı Gençlere Nasıl Davranmalıyız?
Okul ile bağdaşmayan, okuldan uzaklaşmaya başlayan ya da okulda kendisini başarılı hissetmeyen gençler toplumsal kurallarla bağdaşmayan bir yaşam tarzı içerisine girerler.
Herhangi bir mazereti olmadan okuldan kaçan, derslerde düşük notlar alan, derslerde öğretilenlerin gereksiz gören, öğretmenlerini ve okul kültürünü benimsemeyen ve üniversite okuma ihtimalinin düşük olduğunu kabul etmiş olan öğrenciler arasında madde kullanım oranı daha fazla görülmektedir. Gençleri madde bağımlılığından korumak için öğretmen ve yöneticilerin alabileceği en iyi önlem onları okul ortamında tutabilmeyi ve okulu benimsetmeyi başarmaktır.
Gençleri okula bağlamak için öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin yapmaları gereken en önemli davranışlar şunlardır:
- Öğrencinin ailesi ve yaşadığı mahalle ile ilgili bilgi sahibi olmak
- Öğrencinin psikolojik dünyası hakkında bilgi sahibi olmak ve onun ruhi yapısını düzeltmeye yönelik çalışmalar yapmak
- Öğretmen ve yönetici olarak öğrenciye doğru bir rol model olmak
- Okul kültür ve eğitim ortamı içerisinde öğrencinin kendisini ifade etmesine ve konuşmasına fırsat vermek
- Öğrenciye
- Karşı etkili ve iyi bir dinleyici konumunda bulunmak, öğrenciyi yargılamadan ve eleştirmeden dinlemek
- Öğrencinin yapacağı düşünülen olumsuz davranışlara karşı önceden tehditkâr konuşmalarda bulunmamak
- Öğrenciyi yapmış olduğu bazı davranışlarından dolayı etiketlenmemek veya fişlememek
- Öğrenciyi her zaman önemsemek, ona önemli birisi olduğunu hissettirmek ve onun sorunlarını hafife almamak
- Öğrenciye karşı genel ifadelerden ve genellemelerden kaçınmak
- Bir öğretmen ve yönetici olarak öğrenciye karşı samimi, açık ve inandırıcı olmak öğrenciye bir insan olarak saygı duymak ve onun kişiliğine saygı göstermek
- Öğrencinin fikirlerine, düşünce ve söylemlerine ani tepkiler vermekten kaçınmak
Yaşlarına Göre Eğitimcilerin Madde Kullanımını Engellemek İçin Uygulayacağı Önleme Tedbirleri
Okul Öncesi Dönem
Okul öncesi dönemde çocuklara bağımlılık yapıcı maddeler hakkında bilgi vermenin pek bir yararı yoktur. Bu dönem çocuklarında madde kullanımı gözlemlenmez. Genel itibariyle kullanılan ilaçlar hakkında bir takım bilgiler verilebilir. Doktorun tavsiye etmediği ilaçları kullanmanın ve gereksiz yere ilaç almanın zararlarından söz edilebilir. Diğer yandan çocuğun tanımadığı insanlardan yiyecek, içecek ve herhangi bir eşya ve madde almaması gerektiği anlatılır.
Çocuklara bu yaşta elleri yıkamanın, diş fırçalamanın, uyku ve beslenme gibi düzenli alışkanlıklar edinmenin genel sağlık ve temizlik açısından faydalı olduğu anlatılmalıdır. Bu bilgiler yolu ile düzenli temizlik ve beslenme alışkanlığı kazanan bireyler ileride yaşayacağın sağlık sorunlarının önüne geçer.
İlkokul ve Ortaokul Çağı
Bu dönemdeki çocuklarda birtakım öğrenmeler deneme yanılma yolu ile gerçekleşmektedir. Bu dönemde çocuklarda merak duygusu ve etrafındaki her şeyi keşfetme isteği yoğun olarak görülmektedir. Çocuklar bu merak duygusunun da tesiri ile zararlı maddelere dair birçok bilgiyi sosyal medyadan ve internetten öğrenebilir.
Bu dönemde zarar verici ve bağımlılık yapıcı maddelerin insan hayatına vermiş olduğu olumsuz etkiler konusunda bilgiler verilmeye başlanmalıdır. Diğer yandan sağlıklı beslenme ve toplumsal kurallara uyumanın önemi sürekli anlatılmalıdır.
İleride yaşayacakları sorunlarla baş edebilme yeteneği kazandırmak için onlara hayır diyebilme becerilerini kazandıracak etkinlikler yaptırılmalıdır.
Lise/Ergenlik Dönemi
Ergenlik döneminde gençler karakter ve kimliklerini bulma, kendilerini tanıma ve algılama ve toplumda bir yere oturma çabası içerisinde görülür. Ergenlerdeki bu kimlik arayışı onları bazen endişeli, gergin ve öfkeli bir duruma sokabilir.
Ergenlik döneminin gözlemlenebilir en önemli özelliği ise bir arkadaş grubuna dâhil olma, kendisini bir gruba ait hissetme duygusudur. Ergenler için bir gruba girmek, o grup üyelerine güvenmek ve onlara güven vermek, ait olmak, arkadaşları tarafından onaylanmak ve önemsenmek oldukça önemlidir. Gençlerin bu özelliği dikkate alınarak sınıf içerisindeki gruplaşmalara ve grupların özelliklerine dikkat edilmeli ve gençlerin aileleri ile sık sık bilgi alışverişi içerisinde bulunulmalıdır. Gençlerin ait oldukları bu grupların neler yaptığını, hangi olumlu veya olumsuz davranışlara doğru gittiğini eğitimciler ve okul yöneticileri ile birlikte ailede gözlemlemelidir.
Bu dönemde okul; ergenlerle bağımlılık yapıcı ve keyif verici maddeler ile ilgili doğru bilgileri paylaşmalı, bu konuda uzmanları ve emniyet birimleri ile sağlık uzmanlarını okula davet ederek onları bilgilendirmesini sağlamalıdır.
Bu dönemde fiziksel görünüşüne son derece önem veren ergenlere bağımlılık yapıcı maddelerin insan sağlığına, vücuduna ve dış görünüşe verdiği zararlar anlatılarak gençlerin bu konuda bağımlılık yapıcı maddelerden kaçması sağlanmalıdır.
Ergenlere kendilerini ifade edebilme imkânı tanınmalı, onlara çeşitli vesilelerle sorumluluk alanı ve ortamı verilmeli, sınıf ve okul içerisinde adaletli bir yönetim sağlandığı onlara hissettirilmelidir.
Ergenlerin fiziksel ve ruhsal olarak yüksek bir enerjiye sahip olması onlar için bir avantaj olduğu kadar doğru kullanılmadığı zaman bu enerji olumsuz bir alışkanlığı ve davranışa dönüşebilir. Bu nedenle ergenlerin sportif, kültürel, sosyal, bilimsel, sanatsal ve fiziksel bir dizi aktivitelere yönlendirilmesi ve boş zamanlarını bu şekilde değerlendirmesi oldukça önemlidir. Eğitimcilerin bu konuda her genç için plan yapması gerekmektedir.
Madde Kullanan Gençlere 18 Farklı Yaklaşım Şekli
Madde kullandığı tespit edilen genç ile kendisini hazır hissetmeden konuşmaya başlanmamalıdır.
Problemi ilk duyduğunuzda ya da öğrendiğinizde duyduğunuz öfkeyi gence hissettirmemelisiniz. Ona karşı gösterilen öfke onda farklı tepkilere yol açabilir. Öfke ile yaklaşılan genç ile iletişim kesilir.
Sorunu sağduyulu ve sakin bir şekilde genç ile konuşmaya başlamak ve ona destek ve yardımcı olmak için onunla konuşmak istediğimizi bildirmeliyiz.
Madde kullanmaya devam etse dahi onun yanında olduğumuzu vurgulamalı ve bunu hissettirmeliyiz.
Ona karşı iyi bir dinleyici olmalı, onun düşünce, yaşantı ve korkularını anlamaya çalışmalıyız. Onun maddeye hangi sebeple başladığını çözmek için bu yaklaşım önemlidir.
Ergenin maddeye bağlanmak için bir tek sebebinin değil karışık birçok sebebinin olduğunu düşünerek onunla diyaloğu sürdürmeliyiz.
İçinde bulunduğu bu kötü alışkanlıktan ötürü onu etiketlemek veya onun hakkında genellemeler de bulunmaktan kaçınmalıyız.
Konuşmaya çalıştığımız genç o anda maddenin etkisi altında ise onunla konuşmamalıyız. Çünkü bağımlılık yapıcı veya keyif verici maddenin etkisi altındaki bir vücut veya beyin sağlıklı tepkiler veremez ve kendisini olduğu gibi ifade edemez. Maddenin etkisi altındaki ruh hali ile cevap vereceğinden sorunun altında yatan sebeplere ulaşamayız.
Konuşmaya çalıştığımız genci sakin ve sessiz bir ortama götürerek ve gözlem altında bulundurarak maddenin etkisinin geçmesini beklemeliyiz. Onun kendisine zarar verme ihtimalini düşünürsek bu gözetim önemlidir.
Bir eğitimci veya eğitim yöneticisi olarak onu derhal bir rehber öğretmene yönlendirmeliyiz ve rehber öğretmene öğrenci ile ilgili bilgileri aktarmalıyız.
Madde kullanımının etkisi altındaki öncelikle sakinleştirilmesi, sakin bir ortama götürülerek onun güvende olduğu hissettirilmelidir.
Maddenin etkisindeki kişi şuurunu kaybetmiş ise onu yan yatırarak nefes aldığından emin olunmalı ve gergin ya da tepkisiz hali devam ederse 112 servisine haber verilmelidir.
Gencin kullandığı ilaç, zararlı madde veya bunların kalıntıları toplanarak sevk edilecek doktora verilmelidir.
Derhal ailesine veya yakınlarına uygun bir dille ve üslupla haber verilmelidir.
Gencin madde kullandığını şahit olan ve bu durumunu gören diğer öğrenci ve öğretmenler sakinleştirilerek okuldaki eğitim sürecinin normal seyrinde devam etmesi için tedbirler alınmalıdır.
Noktada diğer öğretmen ve öğrencilere her şeyin yolunda gittiği ve olayların kontrol altında bulunduğu mesajını vermeliyiz.
Olaydan olumsuz etkilenen öğrenci, aile yahut okul personeli var ise bu kişilerin rehber öğretmenle görüştürülmesi sağlanmalıdır.
Daha sonraki zamanlarda konuyla ilgili uzmanların okula getirilerek eğitim vermeleri sağlanmalıdır gençlere problemlerle baş etme yöntemleri öğretilmelidir.
