Fuat Sezgin Hayatı
Fuat Sezgin ( 24 Ocak 1924 – 30 Haziran 2018 )
Bilimler Tarihi ve İslam Bilim Tarihçisi, Akademisyen
Bitlis’te dünyaya gelen Fuat Sezgin, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Enstitüsü‘nü bitirmiştir ve aynı üniversitede İslam bilimleri ve oryantalizm alanında otorite olarak kabul edilen Alman Oryantalist Hellmut Ritter’in öğrenciliğini ve asistanlığını yapmıştır.
Hellmut Ritter’in ilimlerin temelinde İslam bilimleri olduğunu ifade etmesiyle İslam bilimlerine yönelen Fuat Sezgin, 1951 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesini tamamladıktan sonra Arap dili ve edebiyatı üzerine doktorasını yapmıştır.
Fuat Sezgin Çalışmaları
Buhari’nin Kaynakları isimli doktora tezi ile 1954 yılında Arap dili ve edebiyatı bölümünde doçent unvanına sahip olmuştur. Tamamladığı bu tez ile hadis kaynağı olarak İslam kültüründe önemli bir yeri olan Buhari’nin, sözlü kaynaklarla değil, yazılı kaynaklarla eserlerini oluşturduğu tezini anlatmaya çalışmıştır.
Buhari’nin üzerinde çalıştığı bu yazılı kaynakların, İslam’ın ilk dönemlerine, hatta 7. asra kadar giderek çalışmalarını olgunlaştırdığını ispat etti. Fuat Sezgin Hoca’nın ortaya attığı bu tez, Avrupa merkezli oryantalist çevrelerde sürekli tartışma konusu olarak süregelmiştir.
1960 yılında Fuat Sezgin Hoca askeri cuntacılar tarafından “Zararlı Profesör” yakıştırması ile İstanbul Üniversitesi kadrosundan ihraç edilmiştir.
Fuat Sezgin 36 yaşında yani 1961 yılında Türkiye topraklarını terk etmek zorunda kalan bir İslam âlimidir. 1961 yılında Almanya yolculuğu için yanına başka hiçbir eşya almamış, sadece iki valiz dolusu fiş ve belge alabilmiş; Frankurt Üniversitesi’nde misafir doçent olarak ders vermeye başlamıştır.
1966 yılında Frankurt Üniversitesinde profesör unvanını sahip olan Fuat Sezgin, bilim çalışmalarını Arap – İslam kültürü ve tabii bilimler tarihi alanında yoğunlaştırmaya başlamıştır. 1961 yılında üzerinde çalıştığı fişler zamanla bilimsel olarak değerlenmeye başlamış ve Fuat Sezgin Hoca’nın adının duyulmasını sağlamıştır.
Kral Faysal Ödülüne 1978 yılında layık görülen Sezgin, bu ödül ile birlikte Arap dünyasının devlet büyükleri ile tanışma imkânı bulmuş ve üzerinde düşündüğü büyük projeyi devlet adamlarına anlatmıştır.
1982 yılında J. W. Geothe Üniversitesi’ne bağlı olarak öğretim hizmeti veren Arap – İslam Bilimleri Tarih Enstitüsü’nü ve 1983 yılında da buraya ait müzeyi kurmuştur. Ömrünün sonuna kadar bu enstitünün idareciliğini yapmıştır.
Arap – İslam Bilimleri Enstitüsü’ne bağlı olarak kurmuş olduğu müzede, Müslüman bilim adamları tarafından üretilmiş olan alet ve cihazlar ile bilimsel araç ve gereçleri sergilemiştir. Bu alet ve cihazların örneklerini yazılı belgelere dayanarak sergilemiştir.
Fuat Sezgin Hoca İstanbul Gülhane Parkı müştemilatında bulunan Has Ahırlar Binasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından hizmete açılan İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi ile Türkiye’de tanınan bir bilim adamı olmuştur.
Müslüman bilim adamlarının buluşlarını sergilediği Gülhane Parkı’nda bulunan İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi kendisi öldükten sonra da ziyaretçilere açıktır.
2018 yılında vefat eden Fuat Sezgin; dünya bilimler tarihi alanında dünyanın sayılı Müslüman bilim adamı ve otoritelerinden birisi olarak; bilim ve İslam tarihine adını altın harflerle yazdırmıştır.
Fuat Sezgin Arapça, Latince, İbranice, Süryanice, Almanca, İngilizce de dâhil olmak üzere 27 dili konuşacak ve anlayacak seviyede iyi bilmektedir.
Türkiye’ de 2019 yılı, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Fuat Sezgin yılı olarak ilan edilmiştir.
2019 yılı boyunca Fuat Sezgin adına yapılacak olan çalışmalar; Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı ile işbirliği içerisinde ülke ve dünya çapında gerçekleştirilmektedir.
Aldığı ödüller
Kral Faysal Ödülü – 1978
Frankfurt am Main Geothe Plaketi – 1980
Almanya Birinci Derece Federal Hizmet Madalyası – 1982
Almanya Üstün Hizmet Madalyası – 2001
İran İslami Bilimler Kitap Müdürlüğü 2004 Hessen Kültür Ödülü – 2009
Fuat Sezgin Eserleri
- Cilt 1, Leiden 1967: Kur’an bilimleri, hadis, tarih, fıkıh, kelam ve tasavvuf. (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 2, Leiden 1975: Edebiyat / Şiir (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 3, Leiden 1970: Tıp, Farmakoloji, Zooloji, Veterinerlik (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 4, Leiden 1971: Simya, Kimya, Botanik, Ziraat (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 5, Leiden 1974: Matematik (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 6, Leiden 1978: Astronomi (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 7, Leiden 1979: Astroloji, Meteoroloji ve ilgili bilimler (yaklaşık 430/1038 yılına kadar) Cilt 8, Leiden 1982: Leksikografi (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 9, Leiden 1984: Gramer (yaklaşık 430/1038 yılına kadar)
- Cilt 10, Frankfurt 2000: İslam’da matematiksel coğrafya ve haritacılık ve bu bilimlerin Avrupa’da devamı
- Cilt 11, Frankfurt 2000: İslam’da matematiksel coğrafya ve haritacılık ve bu bilimlerin Avrupa’da devamı
- Cilt 12, Frankfurt 2000: İslam’da matematiksel coğrafya ve haritacılık ve bu bilimlerin Avrupa’da devamı, haritalar,
- 1984 yılından beri yayınlanmakta olan Zeitschrift für Geschichte der arabisch-islamischen Wissenschaften isimli dergi,
- Fuat Sezgin’in İslam bilimler tarihinde müstesna bir yere sahip olan diğer çalışması da Coğrafya, Avrupalı Seyyahların Seyahatnameleri, Matematik ve Astronomi, Tıp, Felsefe, Müzik, Nümizmatik, Tarih yazımcılığı ve Bilimler Tasnifi
- Diğer konularda yazılmış orijinal eserlerin tıpkıbasımlarını ve bu konuda araştırmalarda bulunmuş Batılı bilim insanlarının çalışmalarının yeniden basımlarını kapsayan seriler olarak 1300 cilt civarındaki yayınları,
- Enstitü Müzesi’nin objelerinin tanıtımını ve İslam kültür çevresindeki bilimsel geliştirmeyi göz önüne sermek için hazırlamış olduğu Wissenschaft und Technik im Islam (İslam’da Bilim ve Teknik) isimli katalog çalışması
