Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası
Sulama ve gübrelemenin artış göstermesi nadasa bırakılan alanların azalmasına sebep olmuştur. Nadasa bırakılan topraklar en fazla İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde görülmektedir. En az ise Karadeniz kıyılarında rastlanmaktadır.
Ülkemizde iç bölgelerden kıyı kesimlerine doğru gidildikçe çayır ve otlaklarda azalma görülür.
Karadeniz’in kıyı şeritlerinde yaz yağışları sebebiyle buğday yetiştirmek oldukça zordur. Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki yüksek kesimlerde yaz ve güneşlenme süresi kısa olduğundan bu bölgelerde buğday yetişmez.
Kış mevsiminin erken başladığı ve çok sert geçtiği bölgelerde yazlık buğday yetiştirilmektedir. Nisan, mayıs aylarının sıcak ve kurak geçtiği yıllarda buğday üretimi büyük oranda düşüş göstermektedir.
Tahıl Üretiminde Türkiye
Türkiye’de buğday üretiminin 1/3’ü İç Anadolu bölgesinde, diğer üretimler ise Çukurova ve Trakya’da gerçekleşmektedir.
Konya, Adana, Ankara, Yozgat, Şanlıurfa, Diyarbakır ve Edirne şehirleri en fazla buğday üreten bölgelerdir.
Türkiye’de buğday üretiminden sonra en fazla yetiştirilen tahıl ürünü arpadır. Türkiye’de üretilen arpanın yaklaşık olarak yarısı İç Anadolu Bölgesinde yetiştirilmektedir. Arpa üretiminde olgunlaşma süresi buğdaydan daha kısadır.
Mısır yazları yağışlı olmayan bölgelerde sulama yöntemi ile yetiştirilir. Akdeniz Bölgesi mısır yetiştiriciliğinde 1, Karadeniz Bölgesi ise 2. sırada gelmektedir.
Pirinç akarsu vadilerinde üretilmekte olup yaz sıcaklığına ihtiyaç duymaktadır. Pirinç ekimi sıtma hastalığına sebep olduğu için devlet kontrolünde kota ile yapılmaktadır. Pirinç yetiştiriciliğinde Marmara Bölgesi 1, Karadeniz Bölgesi 2. sırada gelmektedir. Kastamonu, Balıkesir, Sinop, Çorum, Samsun ve Edirne illeri Türkiye’de en fazla pirinç yetiştiren şehirlerdir. Türkiye bazı yıllarda pirinç ithal etmekte ve pirinç ihracatı yapmamaktadır.
Ülkemizin dünya nohut ve mercimek pazarındaki payı %50’nin üzerindedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi kırmızı mercimek üretiminde 1. sırada bulunurken, yeşil mercimekten İç Anadolu 1. sırada yer almaktadır.
İç Anadolu Bölgesi nohut yetiştiriciliğinde 1. sırada yer alırken Akdeniz Bölgesi 2. sıradadır.
Tütün kalitesinin korunması amacı ile devlet tütün ekimine belirli bölgelerde izin vermektedir.
Pamuk yaz yağışlarının görüldüğü bölgelerde yetişmez. Endüstri bitkilerine ayrılan Türkiye topraklarının yüzde 50’ye yakınında pamuk yetiştirilmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi pamuk üretiminde 1. sırada yer alır; bunun sebebi GAP ile sulanabilen alanların fazla olmasıdır. Türkiye’nin tarımsal ürün ihracatının %20’sini pamuk oluşturmaktadır.
Türkiye’de Endüstri Ürünleri ve Ekonomik Coğrafya
Şeker pancarı genellikle şeker fabrikalarının bulunduğu çevrede yetiştirilmektedir. Şeker pancarı yumrulu bitki olması sebebiyle soğuğa karşı dayanıklıdır ve yaz mevsiminde sulamaya ihtiyaç duyar. Pamuktan sonra Endüstri ürünleri içerisinde en yaygın üretimi yapılan bitki şeker pancarıdır. İç Anadolu Bölgesi şeker pancarı üretiminde Türkiye’de ilk sırada gelmektedir.
Türkiye’de kenevir üretimi devlet kontrolünde ve belli bir kota dâhilinde üretilmektedir. Tohumlarından bezir yağı elde edilen ve liflerinden dokumacılıkta faydalanılan yegâne ürün kenevirdir. Para kâğıdı keten ve kenevir liflerinden yapılmaktadır. Kastamonu, Zonguldak ve Kocaeli şehirleri ile birlikte İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’nun bazı kesimlerinde kenevir ekimine izin verilmiştir.
Keten ise Kocaeli Zonguldak Sinop ve Kastamonu şehirlerinde üretilmektedir. Ayçiçek yağı üretiminde Türkiye dünyada ilk sırada bulunmaktadır. Türkiye’de ise Ayçiçek yağı üretiminde Marmara Bölgesi lider durumdadır. Türkiye’de Ayçiçek yağı üretiminin yaklaşık olarak dörtte biri Tekirdağ’da yapılmaktadır ve Tekirdağ’ı Balıkesir, Edirne ve Kırklareli takip etmektedir. Türkiye’de üretilen bitkisel yağların yaklaşık olarak yarısı ayçiçeğinden elde edilmektedir.
Haşhaş üretimi belirli bölgelerde devlet kontrolünde ve kota dâhilinde yapılmaktadır. Türkiye’de en fazla haşhaş üretilen yer Ege Bölgesidir. Haşhaş üretiminde Afyon, Uşak, Denizli ve Kütahya ilk sırada gelmektedir.
Türkiye’de Tarım Ürünleri ve Ekonomik Coğrafya
Türkiye’de soya üretimi %93 ile Akdeniz Bölgesi’nde yapılmaktadır. Çukurova ve Amik ovasında 2. ürün olarak soya yetiştirilmektedir. Soya yetiştiriciliğinde Akdeniz’den sonra Karadeniz Bölgesi gelmektedir.
Türkiye’de tüketilen yer fıstığının hemen hemen tamamı Akdeniz Bölgesi’nde üretilmektedir.
Dünyada kavun, karpuz ve domates üretiminde Türkiye ilk sırada bulunmaktadır.
Kışların uzun geçmesi sebebiyle sebze ve meyvelerin en geç olgunlaştığı bölge Doğu Anadolu bölgesidir.
Türkiye’de sebze üretiminde Akdeniz Bölgesi en fazla üretim yapan bölgedir.
Türkiye’de buğdaydan sonra en çok tüketilen ürün patatestir. Patates yumrulu bitki olması sebebiyle uzun süre saklanmaya müsait ve soğuğa dayanıklıdır. Patates üretiminde İç Anadolu Bölgesi ilk sırayı alırken Karadeniz Bölgesi İç Anadolu bölgesini takip eder.
Fındık kışları ılık ve bol yağış alan iklimlerde yetişmektedir. Dünyada fındık kalitesi açısından Ordu, Giresun ve Trabzon’da yetiştirilen fındık 1. sırada bulunmaktadır.